قسمت اول: عوامل معنوی
دوری از یاد خدا
قران کریم می فرماید:
وَ مَنْ أَعْرَضَ عَنْ ذِكْري فَإِنَّ لَهُ مَعيشَةً ضَنْكا (طه – 124) کسانی که از یاد خدا دوری جویند،آنها در تنگی واقع خواهند شد.(ممکن است به لحاظ اقتصادی تامین باشند ولی به لحاظ روحی همواره دچار چکنم چکنم واقع خواهند شد.)
از این رو خدای آرامش آفرین می فرماید: أَلا بِذِكْرِ اللَّهِ تَطْمَئِنُّ الْقُلُوب (رعد -28 )
تنها با یاد خدا دلها به آرامش و طمانینه واقعی نائل می شود.
این که بینی مرده و افسرده ای
زان بود که ترک سرور کرده ای
انجام گناهان به طور مطلق با تاکید بر برخی از آنها
روایت:
اعوذ بک من الذنوب التی تورث الندم
پناه به تو می برم از گناهانی که موجب پشیمانی می گردد.
روایت:قتل نفس محترم،ترک صله رحم،ترک وصیت،رد مظالم نکردن،زکات ندادن تا هنگام مرگ،
روایت:
والندم ضرب من الغم
پشیمانی از مصادیق غم و اندوه و افسردگی به حساب می آید.
جزع و فزع داشتن در هنگام گرفتاری ها
پیامبر صل الله علیه واله:
مبادا جزع و فزع کنی،زیرا جزع اروزها را قطع می کند و عمل را ضعیف می کند،وسبب هم و غم می شود.
بدان که تنها راه گریز دو امر است:در صورت امکان،چاره اندیشی و در صورت عدم امکان؛صبر و شکیبایی ورزیدن
عدم رضایتمندی از قضای الهی
روایت:
خداوند بر اساس عدل و حکمت خود،راحتی دل و شادمانی ان را در یقین و رضایت مندی از خود قرار داده است.و هم و غم و افسردگی را در شک و تردید در قضای الهی قرار داده است،بنابراین از خدا راضی و تسلیم امر او شوید.
نکته
یک وقت رضا به قدر عطاست و یک وقت عطا به قدر رضاست،رضای به قدر عطا وظیفه ما انسانهاست که بایستی به هر اندازه خدا عطا کرده راضی باشیم ولی یک وقت عطا به قدر رضاست که لطف خداست به بنده ای که همیشه از خدا راضی بوده،در این صورت ان قدر خدا به او عطا میکند که او راضی شود و لسوف یعطیک فترضی.
ولایت پذیری از شیطان
روایت:
هیچ کس نیست،مگر انکه فرشته ای و شیطانی همراه اوست،هر وقت ان ملک به نزدیک گردد خوشحال می شود،و هرگاه شیطان به او نزدیک شود و او را وسوسه نماید محزون و غمگین می گردد و اینست که خداوند می فرماید شیطان به شما نزدیک می شود و شما را می ترساند از فقر و ناداری و وامیدارد شما را به کارهای زشت و ناپسند(واز این طریق موجبات افسردگی شما را فراهم می کند).
ولیکن خداوند برای تشویق به خیر و خوبی به شما وعده آمرزش و احسان می دهد،وخداوند است که در دنیای شما توسعه می دهد و به همه امور شما داناست.
همدلی مومنانه
جابر جعفی می گوید:
در برابر امام باقر علیه السلام آهی کشیدم و گفتم:یا ابن رسول الله!
من اندوهگین می شوم بی انکه اسیبی به من رسیده باشد،یا ناگواری برایم پیش آمده باشد تا انجا که خانواده ام ان را در چهره من مشاهده می کنند و دوستانم هم متوجه می شوند.
فرمود:آری ای جابر
گفتم:این حالت برای چیست یابن رسول الله?
فرمود:تو را چه کار با راز آن؟
گفتم:می خواهم بدانم.
فرمود:ای جابر!
همانا خداوند مومنان را از سرشت بهشت آفریده و در آنها از نسیم روح خود دمیده است،واز این رو مومن برادر مومن است به خاطر اتحاد در پدر و مادر
و چون به یکی از این ارواح در دیاری غم و اندوهی برسد همه ارواح به جهت اتحاد قلبی بر او غمگین می شوند.
ادامه دارد...