گزنه به دو گونه درشت و کوچک تقسیم می شود.
از گونه درشت آن در فارسی( گزنه و گزنه دو پایه)ودر کتب طب سنتی با نام(انجره کبیر)وعربی ان (قریص) یاد می شود.
از گونه گزنه کوچک در فارسی با نام(گزنه کوچک)وگزنه(یک پایه)در کتب سنتی با نام(انجره صغیر)ودر عربی با نام(حریق)یاد می شود.
از نظر طبیعت هر دو گونه آن گرم و خشک است.
از نظر خواص می توان از گزنه به دو صورت داخلی و خارج از بدن استفاده نمود.
تماس بدنی با پرزها و تارهای گیاه گزنه موجب تحریک خارش و سوزش و قرمز شدن پوست می شودو در برخی موارد پوست را زخم می کند.
مصرف گزنه معرق و عرق آور است.
مصرف گزنه مدر و ادرار آور است.
برای ازدیاد ترشح ادرار،و عادت ماهیانه، شیر و عرق مفید است.
مصرف گزنه قاعده آور است و گیاهی شیرافزا محسوب می شود.
برای نرم کردن ورم های سفت در استعمال خارجی به کار می رود.
مصرف آن موجب فزونی میل جنسی می شود.
پاک کننده ریه ، سینه از اخلاط است.
دهانه رحم و گرفتگی های کبد را باز می کند.
مصرف آن برای دیابت مفید است.
شیره گیاه و جوشانده گیاه مقدار قند را در ادرار بیماران دیابتی کاهش می دهد.
گذاردن برگ تازه کوبیده آن در بینی خونریزی را قطع می کند.
اگر 2 گرم برگ کوبیده گزنه با 2 گرم مرمکی مخلوط و شیاف شود،بسیار قاعده آور است.
ضماد برگ تازه گزنه برای بند اوردن خونریزی بینی،برامدگی رحم،تحلیل ابسه،دمل و سر باز کردن دمل و قطع زگیل مفید است.
ضماد برگ تازه گزنه با عسل برای رفع پیچیدگی های عصب مفید است.
ضماد برگ تازه ان با نمک دریا برای گذاردن بر محل گزش سگ هار مفید است.
ضماد پخته آن با روغن زیتون برای رفع ورم بناگوش مفید است.
ضماد خاکستر آن با نمک دریا برای التیام زخمها مفید است.
خوردن تخم آن با تخم کرفس و شیر گوسفند برای تقویت نیروی جنسی مفید است.
ضماد تخم آن با عسل برای التیام زخمها و زخمهای سرطانی مفید است.
پاشیدن گرد تخم ان و گرد برگ ان برای خشک کردن زخمهای خورنده و سرطانی مفید است.
گزنه برای کلیه ها و روده ها اسیب رسان است و از این رو بایدبا صمغ عربی استفاده شود.
مقدار خوراک گزنه حداکثر 10 گرم و بیشتر از ان خطرناک و کشنده است.
در جوشانده ی گزنه 30-40 گرم برگ در 1000 گرم اب برای مصرف دو روز که به تدریج استکان استکان خورده شود کافی است.
در صورت بروز عوارضی پس از خوردن ان باید از اب میوه های سرد و چیزهای لعاب دار استفاده کرد.
مضمضه شیره تازه گزنه برای رفع التهاب لثه و ورم لوزه بسیار مفید است.
روغن گزنه اثرش بیشتر ازتخم ان است.
گیاه گزنه دارای مقدار زیادی ویتامینc می باشد و برای درمان ناراحتی های ناشی از کمبود ویتامینc بسیار موثر است.
عصاره گزنه ممکن است علائم ورمهای غیر سرطانی پروستات را رفع کند.
دم کرده گزنه برای فشار خون مفید است.
اسراف در خوردن گزنه مضر است و ممکن است موجب قطع ترشح ادرار شود.
از دود کردن برگهای خشک ان برای تسکین اسم می شود استفاده نمود .
دم کرده کمی گزنه برای درمان بیماریهای قلبی ناشی از جمع شدن مایع مفید است.