خواب و بیداری از نیازهای اساسی انسان اند که باید به درستی تنظیم شوند.
خواب مایه ی قوت و پایداری جسم و جان است و اختلال در آن روند زندگی عادی انسان را برای انجام وظایف خود در بیداری با مشکل روبه رو می کند.
در روایات اهل البیت علیهم السلام دستور های ویژه ای درباره رعایت برخی حالت ها در انجام کارها ، آداب خوابیدن ، وقت خوابیدن و پرهیز از افراط و تفریط در خواب وارد شده است.
آداب خوابیدن
رسول خدا صل الله علیه و آله و سلم در خطاب به امام علی علیه السلام می فرماید ای علی !
خوابیدن چهار گونه است:
خواب پیامبران بر پشت .
خواب مومنان بر پهلوی راست .
خواب کافران و منافقان بر پهلوی چپ .
خواب شیطان ها بر رویشان .
امام علی علیه السلام فرمودند خوابیدن چهار قسم است.
پیامبران بر پشت دراز کشیده می خوابند ، در حالی که چشم هایشان برای دریافت وحی پروردگار نمی خوابد.
مومن رو به قبله بر پهلوی راست می خوابد .
پادشاهان و فرزندانشان برای گوارائی غذا بر پهلوی چپ می خوابند.
ابلیس و برادرانش و دیوانگان و آسیب دیدگان عقلی برروی شکم می خوابند.
امام صادق علیه السلام فرمودند هرگاه رسول خدا صل الله علیه و اله و سلم می خواست بخوابد مسواک می زد و به رختخواب می رفت و بر پهلوی راستش می خوابید و دست راستش را زیر گونه راستش می نهاد.
امام رضا علیه السلام فرمودند قدرت و سلطنت خواب ، در مغز است و آن مایه ی پایداری و نیرومندی جسم است ، پس هر گاه خواستی بخوابی ابتدا بر سمت راست سپس بر سمت چپ بخواب و همچنین هنگام برخاستن از سمت راست برخیز.
امام صادق علیه السلام فرمودند سالمندان در حالی بخوابند که معده آنان با غذا باشد ، پس در این صورت خواب خوشی خواهند داشت.
مکان خواب
رسول خدا صل الله علیه واله و سلم فرمودند بر بام و جایی که محفوظ نیست ، نخوابید.
امام صادق علیه السلام فرمودند بر روی مرکبت مخواب ، چون زخم پشتش را سریع می گرداند و این کار حکیمان نیست ، مگر اینکه در کجاوه باشی و امکان استراحت داشته باشی.
امام کاظم علیه السلام فرمودند رسول خداصل الله علیه و اله و سلم کسی را که تنها در خانه بخوابد لعنت کرد.
وقت خواب
امام باقر علیه السلام فرمودند
خواب در ابتدای روز نادانی و کودنی است .
خواب قیلوله(خواب کوتاه نیمروز) نعمت است .
خواب پس ازعصر مایه ی حماقت و ابلهی است .
خواب میان مغرب و عشا مایه ی محرومیت از روزی است.
امام علی علیه السلام فرمودند خواب میان مغرب و عشا و پیش از طلوع مایه فقر است.
میانه روی در خواب
رسول خداصل الله علیه و اله و سلم فرمودند خدای متعال سه چیز را دوست دارد:
کم گوئی
کم خوابی
کم خوری
یکی از بدترین چیزهایی که درباره امتم هراس دارم ، پر خوابی است.
امام باقر علیه السلام فرمودند چهار چیز است که مقدار کم آنها هم بسیار است.
آتش
خواب
بیماری
دشمنی
می تواند منشا پیامد زیاد باشد.
خواب پریشان
امام صادق علیه السلام فرمودند هر گاه کسی خوابی پریشان و ناخوشایند دید و از خواب بیدار شد پهلو به پهلو شود و این آیه را بخواند(انما النجوی من الشیطان لیحزن الذین امنوا و لیس بضارهم شیئا الا باذن الله)سپس بگوید:عذت بما عاذت به ملائکت الله المقربون و انبیاءه المرسلون و عباده الصالحون من شر ما رایت و من شر الشیطان الرجیم:به انچه فرشتگان مقرب الهی و پیامبران مرسل و بندگان شایسته خدا پناه برده اند،پناه می برم از شر خوابی که دیده ام و از شر شیطان رجیم.
منابع:الجامع الصغیر ج2 ص707
الفقیه ج 1ص502
عیون اخبار الرضا ج 1ص246
الکافی ج8ص142
مفاتیح الحیات ص191