در روایات آمده که عقل مانند چراغی عمل می‌کند که در سر است ولی نور آن در تمام بدن وجود دارد، عقل یعنی قدرت درک، البته اصل لغتش به معنی بندی است که با آن چهارپا را می‌بندند تا هر کاری نکند، و آن را محدود می‌کند، عقل در انسان مانند این بند عمل می‌کند و مانع می‌شود که انسان به دنبال شهوات برود و سبب می‌شود که انسان حدومرزها را رعایت کند .
⬅️اموری که عقل را تقویت می‌کند :
1- اولین تقویت‌کننده عقل سرکه است، امام صادق (ع) می‌فرمایند: «الخل يشدّ العقل» یعنی «سرکه عقل را تقویت می‌کند.» [1]
روایاتی که سرکه را مقوى عقل معرفی می‌کنند بسیار است.
2-دومین تقویت‌کننده عقل خرفه🌱است، خرفه همان سبزی حضرت زهرا (س) است.
پیامبر (ص) می‌فرمایند: «عليكم بالفرفخ فهي المكيسة، فإنّه إن كان شيء يزيد في العقل فهي»[2] «بر شما باد خرفه، انسان را زرنگ (عاقل) می‌کند و اگر چیزی عقل را زیاد کند خرفه است.»
3- سومین تقویت‌کننده عقل برگ چغندر☘️ است، در روایت درباره برگ چغندر آمده: «يشدّ العقل ويصفّي الدم»[3]
«عقل را تقویت می‌کند و خون را صاف می‌کند.»
4- چهارمین تقویت‌کننده عقل کدوتنبل 🎃است، در روایت آمده: «الدّباء يزيد في العقل»[4]
«کدوتنبل عقل را زیاد می‌کند.»
5- پنجمین تقویت‌کننده عقل به 🍈است، در روایت آمده: «عليكم بالسفرجل فكلوه فإنّه يزيد في العقل والمروءة»[5]
«بر شما باد به، آن را بخورید، زیرا عقل و مروت را زیاد می‌کند.»
6- ششمین تقویت‌کننده عقل تجارت 💸است، امام صادق (ع) می‌فرمایند: «التجارة تزيد في العقل.»[6] یعنی «تجارت عقل را زیاد می‌کند.»
در روایت دیگر آمده: «ترك التجارة ينقص العقل»[7]
یعنی «رها کردن تجارت عقل را کم می‌کند.»
7- هفتمین تقویت‌کننده عقل عطر🌹است، در روایت آمده: «من تطيّب أول النهار لم يزل عقله إلى الليل»[8] یعنی «کسی که اول روز از عطر استفاده کند تا شب عقلش باقی می‌ماند.» البته عطر نمی‌تواند به‌عنوان درمان ضعف عقل باشد و یک تقویت موقتی است.
8- هشتمین تقویت‌کننده عقل حجامت 🗡است، در روایت آمده: «إنّ الحجامة تصحّح البدن وتشدّ العقل»[9] «حجامت بدن را سالم می‌کند و عقل را تقویت می‌کند.»
9- نهمین تقویت‌کننده عقل مسواک است، امام باقر (ع) می‌فرمایند: «السواك يذهب بالبلغم ويزيد في العقل.»[10] یعنی «مسواک زدن بلغم را برطرف می‌کند و عقل را زیاد می‌کند.» شاید بتوان گفت که در اثر کم شدن بلغم عقل تقویت می‌شود.
10- دهمین درمان سداب 🌼است، امام کاظم (ع) می‌فرمایند: «السداب يزيد في العقل»[11] یعنی «سداب عقل را زیاد می‌کند.»
11- یازدهمین درمان کندر است، پیامبر (ص) می‌فرمایند: «عليكم باللبان ، فإنه يمسح الحر من القلب كما يمسح الإصبع العرق عن الجبين ، ويشد الظهر ، ويزيد في العقل ، ويذكي الذهن ، ويجلو البصر ، و يذهب النسيان»[12]
«بر شما باد کندر زیرا گرمی از قلب را پاک می‌کند همان‌گونه که انگشت عرق را از پیشانی پاک می‌کند، و کمر را تقویت می‌کند و عقل را زیاد می‌کند و ذهن را تیز می‌کند و بینایی را جلا می‌دهد و فراموشی را برطرف می‌کند.»
12- دوازدهمین تقویت‌کننده عقل کرفس 🌿است، در روایت آمده: «أنه أي الكرفس يورث الحفظ، ويذكي القلب»[13] یعنی «کرفس سبب تقویت حافظه می‌شود و قلب را تیز می‌کند (انسان را تیزهوش می‌کند).
13- سیزدهمین تقویت کننده هلیله و شکر🍚 است، در رساله ذهبیه آمده: «ومن أراد أن يزيد في عقله يتناول كل يوم ثلاث هليلجات بسكر ابلوج.»[14]
«کسی که می‌خواهد عقلش را زیاد کند، هر روز سه عدد هلیله با شکر بلوچستان بخورد.».
14- چهاردهمین تقویت‌کننده گوشت🍖 است، امام صادق (ع) می‌فرمایند: «اللحم ينبت اللحم ويزيد في العقل ومن ترك أكله أياماً فسد عقله»[15] یعنی «گوشت، گوشت می‌رویاند و عقل را زیاد می‌کند و کسی که چند روزی گوشت نخورد عقلش فاسد می‌شود.»
[1] المحاسن ج۲ ص۴۸۵ [2] المحاسن ج۲ ص۵۱۷ [3] المحاسن ج۲ ص۵۲۰ [4] المحاسن ج۲ ص۵۲۰ [5] المحاسن ج۲ ص۵۵۰ [6] الاصول من الکافي ج۵ ص۱۴۸[7] الاصول من الکافي ج۵ ص۱۴۸ [8] الاصول من الکافي ج۶ ص۵۱۰ [9] الخصال ص۶۱۱ [10] ثواب الأعمال ص۱۸ [11] المحاسن ج۲ ص۵۱۵ [12] بحار الأنوار ج59 ص294 [13] بحار الأنوارج۶۳ ص۲۴۰ [14] بحار الأنوار ج۵۹ ص۳۲۴ [15] طب الأئمةص۱۳۹